Archiwum Herlinga-Grudzińskiego – półmetek prac nad opracowaniem i digitalizacją
Najważniejsze dokonania pierwszego okresu prac to dezynfekcja zbiorów i przewiezienie ich do siedziby Fundacji „Biblioteca Benedetto Croce" – docelowego miejsca przechowywania archiwum. Pozwoliło to na rozpoczęcie i zrealizowanie kroków następnych – opracowania i opisania w komputerowej bazie danych rękopisów literackich Herlinga, bogatej korespondencji z Jerzym Giedroyciem oraz kolekcji wycinków prasowych. Bliskie finału jest uporządkowanie i opracowanie kilkudziesięciu tysięcy listów – korespondencji pisarza w kilku językach z intelektualistami polskimi, włoskimi, angielskimi, francuskimi i amerykańskimi. Prace te będą zakończone w roku 2012, w którym rozpocznie się ostatni etap projektu – digitalizacja. W pierwszej kolejności zdigitalizowane zostaną rękopisy literackie oraz korespondencja z Giedroyciem, a docelowo – całość archiwum.
Prace prowadzone są na podstawie umowy zawartej pomiędzy Biblioteką Narodową, reprezentowaną przez dyrektora Tomasza Makowskiego, oraz żoną pisarza Lidią Croce-Herling i córką, Martą Herling. Finansowane są z funduszy przyznanych przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu „Kultura polska za granicą. Ochrona dziedzictwa narodowego".
Program opracowania i digitalizacji Archiwum Gustawa Herlinga-Grudzińskiego objęty został honorowym patronatem przez Prezydenta RP Bronisława Komorowskiego.
***
Gustaw Herling-Grudziński pozostawił po sobie niezwykle interesujące, bogate i różnorodne archiwum. Niewątpliwie najciekawszą jego część stanowią rękopisy literackie. Do końca życia – mimo, że na jego biurku stała maszyna – wierny pozostał długopisowi, zeszytom i notatnikom, w których drobnym, czytelnym pismem spisywał swe opowiadania oraz jedno ze swych najbardziej znanych i cenionych dzieł, jakim jest Dziennik pisany nocą. Najstarsze, napisane w 1939 r. teksty o kulturze ludowej oraz powstały w tym samym roku przekład szkicu B. Croce Heinrich von Kleist zostały przywiezione do Neapolu najprawdopodobniej w latach 50-tych przez siostrę pisarza. Na uwagę zasługuje także duży notatnik w czarnej tekturowej oprawie zawierający autograf Podróży do Burmy, przekłady z angielskiego oraz ostatni, niedrukowany w „Wiadomościach" rozdział Innego świata. Z lat 80-tych pochodzą prawie wszystkie zachowane rękopisy opowiadań i zapisy Dziennika pisanego nocą.
Bardzo ciekawa jest licząca ponad 20 tys. listów korespondencja: m.in. z J. Giedroyciem, J. Stempowskim, K. Jeleńskim, C. Miłoszem, A. i L. Ciołkoszami, S. Mrożkiem, J. Nowakiem-Jeziorańskim, W. Sznarbachowskim, J. Lebensteinem, K. Wierzyńskim, A. i O. Watami, W. Weintraubem czy też z włoskimi, angielskimi, francuskimi i amerykańskimi intelektualistami i wydawcami, takimi jak: I. Silone, N. Chiaromonte, I. Montanelli, G. Spadolini, S. Romano, B. Russell, G. Green.
Stosunkowo dużą część archiwum stanowią wycinki prasowe, w tym zawierające bogatą, a słabo znaną publicystykę Herlinga-Grudzińskiego w języku włoskim na tematy literackie, społeczne i polityczne oraz nagrania audiowizualne i fotografie, również te wykonane przez Herlinga w latach 1942–1952.