Wiktor Woroszylski
20 lat temu zmarł w Warszawie Wiktor Woroszylski, jeden z najwybitniejszych pisarzy polskich drugiej połowy XX wieku, poeta, prozaik, tłumacz. Urodził się w Grodnie w 1927 roku. W 1945 r. przeprowadził się do Łodzi, a w 1947 r. do Warszawy, gdzie osiadł na stałe, chociaż w latach 1948–1951 mieszkał, jak wielu w tym czasie polskich pisarzy, w Szczecinie.
Za młodu był członkiem PPR i PZPR, przedstawicielem tzw. pokolenia pryszczatych, do którego należeli również m.in. Andrzej Braun, Tadeusz Konwicki, Andrzej Mandalian. Pisał wtedy zaangażowane społecznie i politycznie agitacyjne utwory wierszem i prozą. Był świadkiem rewolucji węgierskiej 1956, w wyniku czego stracił wiarę w komunizm i napisał Dziennik węgierski 1956. Dziesięć lat później wystąpił z PZPR. Po 1976 r. związał się z Komitetem Obrony Robotników i Towarzystwem Kursów Naukowych, za co został przez władze PRL objęty całkowitym zakazem druku. Publikował wtedy w bezdebitowym „Zapisie”, jego książki ukazywały się nakładem wydawnictw podziemnych i emigracyjnych. W stanie wojennym pisarz został aresztowany i osadzony w obozie internowania, czego literackim świadectwem jest Dziennik internowania z roku 1983.
Przechowywane w Bibliotece Narodowej archiwum Wiktora Woroszylskiego dokumentuje wszystkie formy jego działalności pisarskiej i społecznej z wszystkich okresów życia i twórczości. W BN znajdują się zarówno rękopisy jego wczesnych – w dużej mierze socrealistycznych – utworów poetyckich, jak i w pełni dojrzałych, ogłoszonych w tomach: Twój powszedni morderca czy Jesteś i inne wiersze, rękopisy i maszynopisy powieści dla dorosłych i dla młodzieży (w tym I ty zostaniesz Indianinem). W osobnych teczkach pisarz zgromadził pisane przez niemal całe życie: recenzje literackie, filmowe i teatralne, a także teksty dziennikarskie, reportaże, artykuły publicystyczne, felietony (m.in. z miesięcznika „Więź”) czy też materiały drukowane w tygodniku „Zwierciadło” w autorskiej rubryce „Album poezji miłosnej”. Oprócz tego w BN znajdują się: teczki z tekstami piosenek powstałych w latach 1947–1988, z przemówieniami z lat 1954–1994, zbiór dokumentów osobistych, ponadto teczki z wycinkami publikacji prasowych pisarza, zwłaszcza poetyckich. Na osobną uwagę zasługują materiały dotyczące przede wszystkim pisarzy rosyjskich, ale także gruzińskich, ukraińskich i białoruskich, których Woroszylski tłumaczył na język polski i popularyzował w naszym kraju, w tym: Achmatowej, Awierincewa, Babla, Fadiejewa, Jesienina, Majakowskiego, Pasternaka, a także Aleksandra Puszkina, poetów z grupy Oberiu, Gennadija Ajgiego, ale również Bułata Okudżawy i Włodzimierza Wysockiego, z którymi łączyła go przyjaźń.
Poza tym w BN znajdują się listy Wiktora Woroszylskiego do takich pisarek i pisarzy, jak: Ewa Lipska i Barbara Sadowska, Kazimierz Brandys, Zbigniew Herbert, Jerzy Narbutt, Marian Pankowski oraz korespondencja z Krystyną Staffą, redaktorką Wydawnictwa Literackiego.