Rok 2019 Rokiem Gustawa Herlinga-Grudzińskiego
Sejm Rzeczypospolitej Polskiej ustanowił rok 2019 Rokiem Gustawa Herlinga-Grudzińskiego. Uchwałę podjęto na posiedzeniu w piątek 20 lipca. 20 maja 2019 roku minie 100. rocznica urodzin tego wybitnego pisarza i publicysty emigracyjnego, więźnia sowieckich łagrów, uczestnika Bitwy pod Monte Cassino, współtwórcy „Kultury” paryskiej. Biblioteka Narodowa uporządkowała, zinwentaryzowała i zdigitalizowała znajdujące się w Neapolu archiwum Pisarza.
Losy i twórczość Gustawa Herlinga-Grudzińskiego stanowią świadectwo cierpień i czynu człowieka, któremu przyszło przeżyć czasy totalitarnej przemocy i kryzysu wartości – czytamy w uchwale Sejmu. – Więzień sowieckiego łagru, żołnierz Armii Andersa, uczestnik Bitwy pod Monte Cassino, emigrant, współpracownik „Kultury” i Radia Wolna Europa, zaangażowany w pomoc polskiej opozycji antykomunistycznej, ale przede wszystkim ceniony w Ojczyźnie i świecie autor książki „Inny świat. Zapiski sowieckie”, poruszających opowiadań oraz „Dziennika pisanego nocą”, Gustaw Herling Grudziński z niezwykłą odwagą opisuje tragedię człowieka poszukującego moralnego ładu i prawdy.
Na mocy podpisanej 25 czerwca 2010 r. umowy, znajdujące się w Neapolu Archiwum Gustawa Herlinga-Grudzińskiego zostało przez Bibliotekę Narodową uporządkowane, zinwentaryzowane w formie elektronicznej bazy danych oraz zdigitalizowane – w celu wieczystego archiwizowania i wykorzystania w pracach edytorskich i naukowych. Sygnatariuszami umowy byli: dr Tomasz Makowski, dyrektor Biblioteki Narodowej, Lidia Herling-Croce, wdowa po Pisarzu, członek Zarządu Fundacji Biblioteca Benedetto Croce w Neapolu oraz Marta Herling, córka Pisarza odpowiedzialna za Archiwum Ojca. Obecnie trwają prace nad publikacją inwentarza Archiwum.
Spuścizna Gustawa Herlinga-Grudzińskiego obejmuje materiały biograficzne, takie jak dokumenty osobiste, dyplomy tytułów honoris causa, nagród literackich, odznaczeń: Virtuti Militari – przyznanego za bitwę pod Monte Cassino i Orderu Orła Białego – najwyższego polskiego odznaczenia, które otrzymał w 1998 r. Znajdują się w nim także listy pisane do Gustawa Herlinga-Grudzińskiego do łagru w Jercewie (m.in. przez prof. Juliusza Kleinera), mały notatnik w metalowej oprawie kupiony tuż po wyjściu z obozu z zapisami wykorzystanymi później w Innym świecie, fotografie wykonane podczas postoju II Korpusu Polskiego na Bliskim Wschodzie.
Bardzo ciekawa jest licząca ponad 20 tysięcy listów korespondencja Pisarza, m.in. z: Jerzym Giedroyciem, Jerzym Stempowskim, Konstantym Jeleńskim, Czesławem Miłoszem, Adamem i Lidią Ciołkoszami, Sławomirem Mrożkiem, Janem Nowakiem-Jeziorańskim, Włodzimierzem Sznarbachowskim, Janem Lebensteinem, Kazimierzem Wierzyńskim, Aleksandrem i Olą Watami, Wiktorem Weintraubem czy też z włoskimi, angielskimi, francuskimi i amerykańskimi intelektualistami, pisarzami i wydawcami, takimi jak: Giovanni Spadolini, Ignazio Silone, Nicola Chiaromonte, Indro Montanelli, Sergio Romano, Enzo Bettiza, Bertrand Russell, Graham Green, Albert Camus oraz pierwszy wydawca Innego Świata – William Heinemann.
Stosunkowo dużą część Archiwum stanowią także wycinki prasowe, zawierające m.in. bogatą, a słabo znaną publicystykę Gustawa Herlinga-Grudzińskiego w języku włoskim na tematy literackie, społeczne i polityczne, drukowaną przez największe dzienniki i periodyki – takie jak: „Corriere della Sera”, „Il Giorno”, „Tempo Presente”, „Il Mondo”, „L’Espresso”, „La Fiera Letteraria”, „Settanta”. Współpraca z pismami włoskimi była dla mnie przygodą, samo pisanie w obcym języku – choć tylko tekstów publicystycznych – co prawda bardzo mnie męczyło, lecz równocześnie przez samą nowość sprawiało mi wielką przyjemność – wspominał sam Pisarz.