Imponujące dzieło niezwykłego historyka
Roczniki czyli Kroniki sławnego Królestwa Polskiego Jana Długosza to nie tylko jeden z najcenniejszych zabytków polskiego piśmiennictwa, ale też jedno z najwybitniejszych osiągnięć późnośredniowiecznego dziejopisarstwa europejskiego. Roczniki stały się tematem trzeciego rozdziału wydanej przez Bibliotekę Narodową książki Pierwsze/Najstarsze.
Jan Długosz pisał je przez ćwierć wieku, imponując następnym pokoleniom ogromną erudycją i pracowitością. Jak sam zaznaczył: „Opisałem rzeczy znikome, nietrwałe, ale subtelne; wziąłem je z opowiadania innych albo z sugestii własnej lub innych; znalazłem je wydobyte z niedostępnych gąszczy albo w dziełkach i na kartach innych autorów, albo usłyszane od innych, uznając za wiarygodne to, co podawano jako prawdę; pytałem wszystkich, aby dzięki innym lepiej obdarowanym przez Minerwę i biegłym w mówieniu usunąć plamy naszych błędów i zniekształceń”.
Piotr Węcowski w eseju Jan Długosz – życie i twórczość przekonuje, że imponujące dzieło Długosza idzie w parze z jego niezwykłym życiem, z czego nie zawsze zdajemy sobie sprawę.
Długosz mógł korzystać ze źródeł, do których inni kronikarze nie mieli dostępu, ponieważ pełnił wcześniej ważne funkcje jako duchowny i dyplomata. Poza źródłami pisanymi korzystał też z tradycji ustnej, niektóre zaś wydarzenia opisywał, będąc ich naocznym świadkiem. Miał też dostęp do dokumentów przechowywanych w kancelarii królewskiej jako zaufany doradca Kazimierza Jagiellończyka, króla, z którym wcześniej był w wyraźnym konflikcie. Wciąż pozostaje zagadką, dlaczego nie mógł przekonać się do Władysława Jagiełły i w stosunku do niego był wyjątkowo stronniczy, co wielu uważa za plamę na honorze tego wybitnego i cenionego kronikarza. Mimo to warto powtórzyć za Stanisławem Orzechowskim, który już w połowie XVI stulecia nawoływał: „Czytajcie wielkiego historyka polskiego Jana Długosza”.
Zachęcamy do lektury eseju Jan Długosz – życie i twórczość na blogu biblioteki cyfrowej POLONA.
Esej został opublikowany w książce Pierwsze/Najstarsze w zbiorach Biblioteki Narodowej, do nabycia w księgarni internetowej Biblioteki Narodowej.