Konstytucja 3 Maja 1791
W tym roku obchodzimy 230. rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 maja, uznawanej za pierwszą w Europie i drugą na świecie ustawę zasadniczą. Sejm RP przyjął uchwałę ustanawiającą rok 2021 Rokiem Konstytucji 3 Maja.
Biblioteka Narodowa przygotowała kolekcję cyfrową na polona.pl poświęconą Konstytucji 3 maja. Znajdują się w niej m.in. pierwsze wydania, egzemplarz paryskiej edycji tekstu konstytucji, przekłady, opracowania, fotografie. Na szczególną uwagę zasługuje rysunek Jana Piotra Norblina przedstawiający zaprzysiężenie konstytucji.
To właśnie Zaprzysiężenie Konstytucji 3 Maja 1791 Jana Piotra Norblina, francuskiego malarza pracującego w Polsce, przedstawiające wydarzenia rozgrywające się 3 maja 1791 roku w Sali Senatorskiej Zamku Królewskiego w Warszawie. Rysunek, znajdujący się w skarbcu Biblioteki Narodowej, jest wykonany tuszem na karcie o wymiarach 53,4x74,7 cm, podpisany i datowany przez artystę z prawej strony kompozycji.
Norblin ukazał moment zaprzysiężenia konstytucji przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, widocznego, z dłonią na dokumencie, w głębi sali przy tronie. Po obu stronach tronu znajdują się ławy poselskie; niektórzy posłowie przysięgają razem z królem, podnosząc prawą dłoń, inni zaś poderwali się protestować, jeden z nich rzucił się w geście Rejtana na posadzkę. Z galerii i lóż obserwuje ich licznie zebrana publiczność. O ile dość trudno dostrzec, co się dzieje przy tronie przedstawionym na najdalszym, tylko szkicowo zarysowanym planie, ani nie da się rozpoznać twarzy konkretnych postaci historycznych, to zgromadzeni na galeriach obserwatorzy są ukazani bardzo szczegółowo, z dbałością o rozmaitość fizjonomii, strojów i reakcji: od zasępienia, poprzez zdziwienie, po dumę. Sala Senatorska jest na rysunku dużo wyższa niż w rzeczywistości, dzięki czemu uwaga widza kierowana jest na jeszcze jeden element kompozycji – snopy światła oświetlające przestrzeń z górnych okien. Są zgodne z realiami, bo trzeci maja podobno był pogodnym dniem, a jako symbol oświecenia wskazują na rolę wydarzenia w historii kraju.
Nie jest to jedyny rysunek Norblina przedstawiający tę scenę, zachowane są przynajmniej jeszcze cztery jej wersje. Rysunek przechowywany w BN powstał najprawdopodobniej na zamówienie Juliana Ursyna Niemcewicza, a w pierwszą rocznicę zaprzysiężenia konstytucji została wykonana na jego podstawie rycina przez Józefa Łęskiego. Do Biblioteki Narodowej rysunek trafił razem ze zbiorami Biblioteki Wilanowskiej, której twórcy, Ignacy i Stanisław Kostka Potoccy, byli zaangażowani w uchwalenie konstytucji i zaprzyjaźnieni z Niemcewiczem.
Konstytucja 3 maja 1791 znajduje się na Polskiej Liście Krajowej Programu UNESCO Pamięć Świata.