275. rocznica otwarcia Biblioteki Narodowej oraz inauguracja nowych czytelń
W czwartek 20 stycznia 2022 roku odbyła się uroczystość z okazji 275. rocznicy otwarcia Biblioteki Narodowej oraz inauguracja nowych czytelń, w której udział wzięli przedstawiciele władz RP, dyrektorzy bibliotek, instytucji kultury i nauki oraz pracownicy BN. Uroczystość była zwieńczeniem realizacji projektu pn. „Modernizacja czytelń i przestrzeni publicznych Biblioteki Narodowej”.
Wydarzenie uświetnili swoją obecnością m.in. Wiceprezes Rady Ministrów, Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego prof. Piotr Gliński, Minister Funduszy i Polityki Regionalnej Grzegorz Puda i Wicemarszałek Senatu RP Bogdan Borusewicz. BN otrzymała również listy gratulacyjne od Prezydenta RP Andrzeja Dudy, Marszałek Sejmu RP Elżbiety Witek, Premiera Mateusza Morawieckiego oraz Ministra Edukacji i Nauki prof. Przemysława Czarnka.
Po modernizacji czytelnie są trzykrotnie większe. W nowoczesnych i funkcjonalnych przestrzeniach BN będzie udostępniała 10 mln woluminów ze swoich magazynów oraz 3,5 miliona obiektów cyfrowych z polona.pl. W czytelniach stanie czterokrotnie więcej książek z wolnym dostępem dla czytelników. Zostały zapewnione również czytelnie mniejsze, specjalistyczne, dla zespołów badawczych.
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Andrzej Duda w liście do zebranych na uroczystości napisał, że „Biblioteka Narodowa odgrywa doniosłą rolę w pielęgnowaniu dziedzictwa i tożsamości naszej wspólnoty oraz popularyzacji wiedzy. Upowszechnia znajomość literatury, prowadzi, wspiera badania naukowe oraz ułatwia zdobywanie informacji i wykształcenia setkom tysięcy osób rocznie. W coraz większym stopniu dzieje się to dzięki digitalizacji zasobów i udostępnianiu ich w sieci, […] Chce dziś Państwu gorąco podziękować za wielkie dzieło, jakim jest biblioteka cyfrowa polona.pl”.
Wicepremier, Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego prof. Piotr Gliński powiedział, że „Biblioteka Narodowa ciężko dotknięta przez zniszczenia i rabunki zawsze potrafiła się podnieść. Biblioteka Narodowa jest symbolem trwałości polskiej kultury, jej żywotności, a także ciężkiej pracy nad tym, by o nią dbać. Nowe czytelnie, nowe rozwiązania architektoniczne przyczynią się do tego, że polska kultura i czytelnictwo będą mogły się rozwijać”.
Dyrektor Biblioteki Narodowej dr Tomasz Makowski, zapraszając gości do zwiedzania nowych przestrzeni, zwrócił uwagę, że „biblioteki narodowe na świecie są symbolami niepodległości. Polska Biblioteka Narodowa jest szczególnym symbolem – była dwa razy zamykana i niszczona, kiedy Polska traciła niepodległość. I trzy razy otwierana na nowo, gdy ojczyzna niepodległość odzyskiwała. Polski księgozbiór trzeba było budować niemal od nowa”. Jak dodał „dziś podstawowe zadanie Biblioteki Narodowej się nie zmieniło, zbieramy całość piśmiennictwa polskiego. Biblioteka Narodowa jest żywą pamięcią Rzeczypospolitej”.
W nowych wnętrzach czytelń Biblioteki Narodowej zastosowano szlachetne materiały. Miedź na sufitach, stal, drewno i kamień uatrakcyjniły wizualnie pomieszczenia, które nie straciły przy tym swojego modernistycznego charakteru. Zaprojektowano przestrzeń bez barier architektonicznych, aby każdy mógł z niej swobodnie korzystać. Całości dopełniają cztery wewnętrzne ogrody, każdy o odmiennej stylistyce, ze specjalnie dobraną roślinnością zmieniającą się wraz z porami roku. Wewnętrzne ogrody wieńczy sad.
Architekt dr Tomasz Konior, autor projektu przebudowy nowych czytelń Biblioteki Narodowej, mówił podczas inauguracji, że „biblioteka jest miejscem spotkań. Unikatowym, światem ludzi i książek, świątynią wysokiej kultury, miejscem zdobywania wiedzy, kształtowania świadomości”.
Po zakończeniu części oficjalnej goście zwiedzali nowe czytelnie Biblioteki Narodowej. W Czytelni Prasy, przy wejściu, będzie można przeglądać najnowsze numery gazet i czasopism, korzystać z Internetu oraz cyfrowych zasobów Biblioteki Narodowej. To miejsce otwarte dla każdego, nie jest wymagana karta czytelnika. Z Czytelni Dolnej pod świetlikiem, do której prowadzą spiralne schody z windą wewnątrz, będą korzystać osoby ceniące światło słoneczne. Czytelnia Nowości oferuje codziennie aktualizowane ostatnie publikacje. Obok, w Czytelni Encyklopedii i Słowników, będzie można skorzystać z dawnych encyklopedii i słowników. Największą z czytelń jest, umożliwiająca również wolny dostęp do półek, Czytelnia Górna z niemal kompletnymi zbiorami z historii i literatury pięknej. Z Czytelni Górnej można przejść się do Czytelni Załuskich, nazwanej na cześć założycieli Biblioteki, z największą w Polsce kolekcją zbiorów bibliologicznych. Rękopisy, starodruki i cymelia wraz z dawnymi katalogami bibliotek z całego świata będą udostępniane w jedynej czytelni zamkniętej, Czytelni Zasobu Wieczystego. Dla użytkowników do dyspozycji pozostają również Czytelnia Kartograficzna, Czytelnia Muzyczna oraz Czytelnia Nagrań Dźwiękowych i Audiowizualnych. Zaprojektowano przestrzeń bez barier architektonicznych, aby każdy mógł z niej swobodnie korzystać, bez względu na stopień niepełnosprawności.
Otwarcie nowych czytelń dla użytkowników
Po oficjalnym zamknięciu projektu modernizacji czytelń 20 stycznia rozpocznie się przenoszenie wielu tysięcy książek na półki regałów w czytelniach. Otwarcie Biblioteki dla czytelników nastąpi 24 lutego 2022 roku – w dniu, w którym obchodzona jest rocznica jej reaktywowania przez prezydenta RP Ignacego Mościckiego w 1928 roku.
275. rocznica otwarcia Biblioteki Narodowej
Uroczystość otwarcia nowych przestrzeni publicznych była połączona z jubileuszem 275. rocznicy otwarcia Biblioteki Narodowej. W uznaniu zasług Andrzeja i Józefa Załuskich, twórców pierwszej w Polsce biblioteki narodowej, czytelnia ze zbiorami bibliologicznymi została nazwana Czytelnią Załuskich.
Zapowiedziana w Programma literarium z 1732 roku jedna z pierwszych bibliotek narodowych w Europie i pierwsza w Polsce została otwarta dla czytelników w Warszawie w 1747 roku. Była jedną z największych bibliotek publicznie dostępnych w Europie w owym czasie. Po śmierci fundatorów przeszła pod opiekę państwa jako Biblioteka Rzeczypospolitej. W 1780 roku Sejm przyznał jej prawo otrzymywania egzemplarza obowiązkowego każdej publikacji z terenu Polski.
Biblioteka Narodowa była dwukrotnie likwidowana i w znacznym stopniu zniszczona. Po utracie niepodległości w 1795 roku została wywieziona na rozkaz carycy Katarzyny II do Petersburga, gdzie stała się kolekcją założycielską biblioteki carskiej. Zwrócona w części na podstawie traktatu ryskiego w 1921 roku, była najcenniejszą kolekcją reaktywowanej w Drugiej Rzeczypospolitej Biblioteki Narodowej, aż do jej podpalenia przez Niemców po powstaniu warszawskim w 1944 roku.
Krótka historia gmachu BN
Główny gmach Biblioteki Narodowej przy al. Niepodległości 213 został zaprojektowany w latach 60. XX wieku przez architekta Stanisława Fijałkowskiego. Fundamenty kompleksu budynków (w tym przestrzeni czytelń, pomieszczeń administracyjnych i magazynu) stanęły w kwietniu 1976 roku. W 1995 roku oddano do użytku Czytelnię Ogólną. Później przeprowadzane zostały prace obejmujące termomodernizację i zapewnienie energooszczędności gmachu, wdrożenie infrastruktury Internetu, dokonanie zmian funkcjonalnych i estetycznych oraz zagospodarowanie terenów zielonych.
Projekt współfinansowany w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014–2020 z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i budżetu państwa.