Zmarł Leszek Szaruga
Poeta, prozaik, krytyk literacki i eseista, czołowy przedstawiciel Nowej Fali, ale także historyk i teoretyk literatury, wykładowca Uniwersytetu Warszawskiego oraz Uniwersytetu Szczecińskiego Leszek Szaruga zmarł wczoraj w Warszawie. Miał siedemdziesiąt osiem lat. Do jego najważniejszych książek należą: zbiory wierszy „Nie ma poezji” i „Po wszystkim”, tomy szkiców o literaturze „W Polsce, czyli Nigdzie” i „Powrót poetów”, a zbiory rozpraw o współczesnej kulturze i jej związkach z polityką oraz historią, jak „Historia, państwo, literatura”, „Literatura i życie”.
Urodził się w Krakowie 28 lutego 1946. Jego rodzicami byli pisarz Witold Wirpsza i tłumaczka literatury niemieckiej Maria Kurecka. Naprawdę nazywał się Aleksander Wirpsza i prawdziwym nazwiskiem podpisał wiersze, jaki w roku 1967 zadebiutował na łamach tygodnika „Życie Literackie”. Jako student filozofii UW brał udział w proteście młodzieży akademickiej w marcu 1968 roku. Został wtedy aresztowany i relegowany z uczelni z zakazem studiowania. Studia filologiczne ukończył w 1976. W tym czasie przyjął pseudonim Szaruga zaczerpnięty z mikropowieści Marka Nowakowskiego „Robaki”.
Był bardzo aktywny jako krytyk literacki i publicysta. Drukował w „Poezji”, „Odrze”, „Literaturze”, „Nowym Wyrazie”. Po 1976 związał się ze środowiskiem opozycji demokratycznej, a także z wydawanymi poza cenzurą czasopismami podziemnymi, z „Pulsem” i „Zapisem”. Szybko zdobył opinię jednego z najzdolniejszych poetów Nowej Fali, czyli literackiego głosu pokolenia ’68. Podobnie jak Stanisław Barańczak i Julian Kornhauser znakomicie godził twórczość poetycką i działalnością eseistyczną. Jego pierwsze książki ukazywały się w obiegu oficjalnym: tomiki Prawdę mówiąc i Licentia poetica, studia o prozie Własnymi słowami i Szkoła polska. Po sierpniu 1980 związał się z ruchem Solidarność. W stanie wojennym redagował niezależne pismo „Wezwanie”, ale także w „Arce” oraz „Bez dekretu”. Prowadził wykłady w ramach Towarzystwa Kursów Naukowych. Ze względów konspiracyjnych wiele tekstów publicystycznych podpisywał pseudonimami takimi jak: Krzysztof Powoski, Krzysztof Zawrat czy Jan Krajnik. Pod koniec lat osiemdziesiątych wykładał także na uniwersytetach w Berlinie, Bremie oraz w Getyndze.
Nie był poetą tworzącym wyłącznie w bibliotece. Interesował się żywo tym, co dzieje się wokół niego i energicznie brał udział w życiu już to literackim, już to publicznym. W 1989 przyjęto go do Polskiego PEN Clubu, w 1991 wstąpił do Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. Prowadził autorską rubrykę „Świat poetycki” w kwartalniku „Zeszyty Literackie”, zaś w latach 1996-2000 redagował dział literacki paryskiej „Kultury”. Regularnie publikował, m.in. w „Kresach” i „Kwartalniku Artystycznym”, systematycznie wydawał następne książki. Do najczęściej komentowanych należały: Klucz do przepaści – zbiór wierszy i esejów, tom poświęcony Tadeuszowi Różewiczowi pod tytułem Panu Tadeuszowi, a także Przestrzenie słowa – zestaw rozpraw poświęconych nowym zjawiskom literackim.
Z czasem zaczął się wypowiadać także jako prozaik. W roku 2008 wydał dwie opowieści Zdjęcie oraz Podróż mego życia” w 2014 …zmowa kontrolowana. Uprawiał ponadto krótkie formy prozatorskie, czego wyrazem książka, w której pomieścił teksty pisane prozą poetycką Trochę inne historie. Ostatnie lata przyniosły koncepcyjne książki poetyckie Na języki i W tym samym czasie, a także Zaczyna się i Łowca. Kilka miesięcy temu nakładem Państwowego Instytutu Wydawniczego ogłosił książkę Wyraz, czyli cykl – jak głosi podtytuł – tekstów sylwicznych pisanych w XXI wieku. Czytając utwory zebrane w tym tomie, nie sposób nie zauważyć, że głównym zagadnieniami twórczości Leszka Szarugi było słowo oraz język, których niepodległości pisarz bronił w każdym swoim utworze. Jak napisał w czasach młodości w wierszu Jeśli: „Jeśli mowa kłamliwa, / słowa dziwią się słowom, / wargi gniją, zęby wypadają, / język rozdwaja się na końcu”, dlatego też poeci nie mają wyboru i w tej sytuacji: „Mówią prawdę”.