Maria Pawlikowska-Jasnorzewska
Urodziła się w Krakowie 24 listopada 1891 r. Studiowała samodzielnie filozofię i literaturę, potem malarstwo w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Jako poetka zadebiutowała w roku 1922 znakomicie przyjętym zbiorem wierszy Niebieskie migdały. Z równie wielkim zainteresowaniem krytyki i czytelników spotkały się jej następne tomiki poetyckie: Różowa magia i Pocałunki. Do najważniejszych zbiorów poetyckich Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej trzeba zaliczyć także: Dancing. Karnet balowy, Wachlarz, Ciszę leśną, Paryż, Profil białej damy, Surowy jedwab.
Oprócz poezji pisała także sztuki teatralne. Debiutancka komedia w trzech aktach Szofer Archibald ukazała się drukiem w piśmie „Świat (Romans i Powieść)” w roku 1924 i w tym samym roku miała prapremierę w Teatrze Małym w Warszawie. Uznaniem cieszyły się jej następne utwory sceniczne, m. in. Bracia syjamscy i Egipska pszenica. Pisała także słuchowiska radiowe, ale teksty jej utworów z roku 1936 Biedna miłość oraz Pani zabija pana zaginęły. Ocalały za to inne utwory dramatyczne, takie jak: Gąsiornica, Dewaluacja Klary, Popielaty welon oraz Baba-Dziwo, najgłośniejsza jej sztuka, którą Teatr im. Juliusza Słowackiego w Krakowie wystawił w 1938 r. W latach 1938–1939 na łamach „Wiadomości Literackich” regularnie ogłaszała Szkicownik poetycki. Przyjaźniła się z poetami Skamandra, w oczach wielu badaczy uchodzi nawet za członkinię tej najsławniejszej w dwudziestoleciu międzywojennym grupy poetyckiej.
Po wybuchu II wojny światowej, przez Zaleszczyki, Rumunię i Włochy, dotarła do Francji. Publikowała w ukazujących się w Paryżu czasopismach „Wiadomości Polskie” i „Polska Walcząca”. Po upadku Francji przedostała się do Wielkiej Brytanii, mieszkała w Londynie i w Blackpool. Publikowała w wydawanej w Anglii „Nowej Polsce”, m.in. Szkicownik wojenny. W roku 1941 w Glasgow ukazał się jej tomik wierszy Gołąb ofiarny, zaś w Londynie Różę i lasy płonące. Zbiór czterowierszy z lat 1940–1942 Czterolistna koniczyna albo szachownica został wydany przez Tymona Terleckiego dopiero w 1980 nakładem londyńskiej Oficyny Poetów i Malarzy. Właśnie staraniem Terleckiego w 1956 w Londynie doszło do publikacji Ostatnich utworów poetki. Dwa lata wcześniej wybór jej poezji wydał w Czytelniku w Warszawie Antoni Słonimski.
W Zakładzie Rękopisów Biblioteki Narodowej przechowywanych jest kilka manuskryptów tej najpopularniejszej poetki polskiej XX wieku. Są to rękopisy dwu wierszy napisanych w języku francuskim L’arbre généalogigue oraz Les deux noyées, a także maszynopisy wierszy Kot (karta dwustronnie zapisana) oraz czterowiersz Drugi Księżyc – z odręcznymi poprawkami i podpisem autorki. Jak czytamy w tym ostatnim lapidarnym utworze: jeśli wojna potrwa dłużej niż cztery lata: „Ziemia stanie się wkrótce wymarła jak Księżyc, / I jak Księżyc przez liczne rozdarta kratery…”.
