Themersonowie. Prawdopodobieństwo dziury w niebie – spotkanie 19 lutego
Cały czas za mało o nich mówimy i piszemy. Czy przyczyniła się do tego ich emigracja? Programowe outsiderstwo? A może jest tak, że zagadkowa obecność/nieobecność Franciszki i Stefana Themersonów w Polsce wynika z czegoś zupełnie innego? Kto dzisiaj częściej do nich wraca – krytycy czy artyści? Filmowcy, projektanci, a może wydawcy książek?
19 lutego Biblioteka Narodowa zaprasza na dwie rozmowy o Themersonach. W trakcie spotkania pokażemy również dwa ich filmy. Spotykamy się w sali kinowej w BN, więc jest to idealna okazja, by zobaczyć „Przygodę człowieka poczciwego” (1937) oraz „Oko i ucho” (1944-45).
- godzina 18:00 Alternatywna historia awangardy
prowadzenie: Łukasz Ronduda
goście: Józef Robakowski, Piotr Rypson, Milada Ślizińska
- godzina 19:30 Intelekt zmysłem
prowadzenie: Kuba Mikurda
goście: Agnieszka Polska, Adriana Prodeus, Jakub Woynarowski
28 stycznia archiwum Themersonów zostało włączone do Biblioteki Narodowej. Część niezwykle bogatego materiału znajduje się już w bibliotece cyfrowej Polona, z czasem dostępne online będą również inne rękopisy, albumy, fotografie, listy, notatki, prace graficzne, a nawet dokumenty dotyczące prowadzonego przez nich wydawnictwa.
Franciszka i Stefan Themersonowie – jedni z najbardziej oryginalnych artystów awangardowych w polskiej sztuce XX w. Razem żyli i tworzyli, a ich wielopłaszczyznowe porozumienie odbywało się z zachowaniem szacunku dla bujnych indywidualności obojga z nich. Franciszka malowała, ilustrowała i budowała scenografie. Stefan pisał, komponował oraz tworzył filmy. W latach 30. XX w. założyli w Warszawie Spółdzielnię Autorów Filmowych, do której należeli Aleksander Ford, Wanda Jakubowska, czy Witold Lutosławski. Ich filmy przeszły do historii kina i historii sztuki – Przygodę człowieka poczciwego stawia się obok dokonań Luisa Buñuela, Mana Ray'a, Fernanda Legera i Hansa Richtera. Od lat 40. XX wieku mieszkali w Londynie. W roku 1948 założyli wydawnictwo Gaberbocchus Press, które przez 30 lat opublikowało około 60 tytułów. Wśród nich znalazły się m. in. pierwsze angielskie tłumaczenia Ubu Króla Alfreda Jarry'ego, czy Ćwiczeń stylistycznych Raymonda Queneau. Ich publikacje cechowały się nowatorską syntezą formy i treści, przemyślaną szatą graficzną i typografią, która czyni z Themersonów prekursorów współczesnych trendów wydawniczych, również w literaturze dziecięcej. Pod koniec lat 50. w piwnicy budynku wydawnictwa prowadzili klub dyskusyjny Common Room.