Inwentarz Instytutu Literackiego Kultura - Biblioteka Narodowa

EN

Inwentarz Instytutu Literackiego Kultura

Inwentarz Archiwum Instytutu Literackiego Kultura obejmuje cały zasób archiwalny wydawnictwa Instytut Literacki Kultura przechowywany we Francji, pod Paryżem, w miejscowości Le-Mesnil-le-Roi (Maisons-Laffitte). Opiekę nad zasobem sprawuje Stowarzyszenie Instytut Literacki Kultura. Są to materiały wytworzone w czasie działalności wydawnictwa oraz zgromadzone w jego archiwum.

Przejdź do Inwentarza Instytutu Literackiego Kultura w Katalogu BN

Zbiory udostępniane są wyłącznie na miejscu, po uzyskaniu zgody dyrekcji Stowarzyszena Instytut Literacki Kultura – kontakt

Inwentarz zawiera obecnie blisko 47 000 opisów jednostek i serii archiwalnych materiałów ujętych w trzech zasadniczych grupach:

I. Właściwe archiwum przedsiębiorstwa

  • TEKI REDAKCYJNE miesięcznika „Kultura” oraz Biblioteki Kultury i w jej ramach wydzielone podserie Dokumenty1–50, Bez cenzury, Archiwum rewolucji oraz czasopismo historyczno-publicystyczne „Zeszyty Historyczne”,  a także Teki ILK zawierające materiały ogólne oraz redakcyjne Projekty i plany. Nie zachowały się (z powodu zalania) teki pierwszych 87 numerów „Kultury”, brak części materiałów w tekach późniejszych. W połowie lat 90. ubiegłego wieku, w momencie przechodzenia na komputerowy skład edycji zaniedbano zachowania kilku tek redakcyjnych.
  • MATERIAŁY WARSZTATOWE, w tym zebrane jako podstawa do analiz Ankiety i konkursy Kultury, materiały historyczne Okruchy Historii, zbiór wydzielony Ukraina-Litwa-Białoruś, obejmujący także sprawę Ukraina-Petlura oraz Rosję, materiały do działu Sprawy i troski.
  • MATERIAŁY BIOGRAFICZNE gromadzone jako pomoc przy pracach redakcyjnych, w tym najbardziej podręczne z gabinetu Jerzego Giedroycia – Redaktora Wiszące teczki. Ze względu na obszerność zostały wydzielone w osobnych jednostkach materiały dotyczące Witolda Gombrowicza, Czesława Bieleckiego i Jerzego Stempowskiego.
  • MATERIAŁY NIEWYKORZYSTANE – odrzucone w pierwszym etapie bieżącej selekcji przy redakcji czasopism, część wybrana do późniejszego wykorzystania oraz zbiór wydzielony jako Pasjonaci (osoby niezrównoważone, a także te, z których poglądami Redaktor skrajnie się nie zgadzał).
  • DROBNE MATERIAŁY RÓŻNE – niewielkie teksty i zbiory materiałów, nie przyporządkowane jednoznacznie do żadnej serii, znajdowane luzem w różnych częściach archiwum tzw. Rozsyp.
  • INFORMACJE O DZIAŁALNOŚCI – informacje w mediach, czyli: wycinki, stenogramy audycji, noty dla prasy, rocznicowe i okolicznościowe Publikacje i wystawy o „Kulturze”, papiery w serii Prace doktorskie, magisterskie i inne, których przedmiotem był Instytut lub różne aspekty jego działalności, Wycinki prasowe gromadzone w latach 1946–2000 w oprawnych tomach 1–143.
  • FUNKCJONOWANIE PRZEDSIĘBIORSTWA – archiwalia podzielone chronologicznie na okresy, gdy Instytut Literacki działał w Rzymie w latach 1946–1947, następnie gdy funkcjonował w ramach księgarni „Libella” w latach 1947–1961, a w końcu jako samodzielny Instytut Literacki (Institut Litteraire SARL) w latach 1962–2000.
  • DYSTRYBUCJA wyprodukowanych książek i czasopism oparta była na sieci kolporterów i indywidualnych prenumeratach wysyłanych pocztą. Także drogą pocztową odbywały się rozliczenia. Dowody memoriałowe dokumentujące rozliczenia z kolporterami w latach 1946–1960 mają układ chronologiczny, natomiast rozliczenia z lat 1961–2000 w serii Administracja ułożone są według nazwisk. Osobno udokumentowana jest wysyłka czasopism do prenumeratorów oraz wymiana wydawnictw z bibliotekami i placówkami naukowymi
  • POMOC DLA KRAJU nie była wpisana w statutową działalność Instytutu, jednak wymagała zarówno nakładów finansowych, jak i bardzo wielu działań organizacyjnych. Zachowano dokumentację wysyłki paczek w latach 50. ubiegłego wieku, dotacji dla opozycji i Solidarności oraz wspierania wydawnictw niezależnych w latach 80. Udziału (przez osobę Jerzego Giedroycia) w działalności fundacji pomocowych dotyczy dokumentacja: Fundacja Pomocy Bibliotekom Polskim (1990–1994); Fundusz Pomocy Niezależnej Literaturze i Nauce Polskiej (1982–2000); Fundacja „Pomoc Polakom na Wschodzie” (1992–1995); Niezależna Fundacja Popierania Kultury Polskiej POLCUL (1981–1997).
  • FINANSE obejmują dokumentację działań od okresu funkcjonowania Instytutu w Rzymie 1945–1946 przez  współpracę z „Libellą” 1956–1961 i samodzielne finanse Instytutu Literackiego. Zachowana ogromna dokumentacja obejmuje ponad 1200 teczek akt (blisko 24 mb.).
  • KORESPONDENCJA REDAKCJI jest największą serią tego archiwum, zgromadzono w niej ok. 160 000 listów i mniej więcej 100 000 kopii odpowiedzi redakcji, a cała seria zajmuje w magazynie ponad 30 mb. Nie jest to całość napływającej korespondencji – listy wchodzące w krąg kompetencji Zofii Hertz, Zygmunta Hertza czy później Henryka Giedroycia, znajdują się w innych seriach archiwum. Seria składa się z Korespondencji Redakcji (seria główna), a w niej kilku wydzielonych podserii oraz osobnego zbioru Życzenia świąteczne.
  • MATERIAŁY NA INNYCH NOŚNIKACH wydzielone ze względu na specjalne wymagania udostępniania i przechowywania: Fotografie  (ponad 7000 sztuk) i negatywy, mikrofilmy (udostępnienie opisów tej serii przewidziane jest w terminie późniejszym), Dokumenty audiowizualne i Dokumenty dźwiękowe, dokumenty życia społecznego: drobne druki, ulotki, programy, zaproszenia, pisma powielane od różnych instytucji lub organizacji krajowych i emigracyjnych dotyczące życia kulturalnego i artystycznego emigracji i Polonii w serii Życie artystyczne. Do tej części zbioru należą także Wycinki prasowe do rożnych tematów zgromadzone w osobnych pudłach.

II. Papiery osobiste mieszkańców Domu

Są to osobiste spuścizny Zygmunta Hertza (1908–1979), Jerzego Giedroycia (1906–2000 – zastrzeżone do 2025 roku), Zofii Hertz (1911–2003) i  Henryka Giedroycia (1922–2010), które pozostały w Archiwum jako naturalne składniki dokumentacji funkcjonowania przedsiębiorstwa będącego dziełem ich życia. Natomiast prywatne spuścizny Marii Czapskiej (1894–1981) i Józefa Czapskiego (1893–1993), których papiery weszły do rodzinnego Archiwum Czapskich w Krakowie, są w zbiorach Archiwum Instytutu Literackiego Kultura reprezentowane jedynie szczątkowo przez materiały związane bezpośrednio z samym  udziałem obojga w pracy Instytutu.

III. Materiały obce powierzone Instytutowi

Zostały przekazane pod opiekę placówki jako instytucji zaufania publicznego. Są to przede wszystkim spuścizny najbliższych współpracowników: Juliusza Mieroszewskiego (1907–1976), Konstantego A. Jeleńskiego (1922–1987) – fragm. oraz  Andrzeja Bobkowskiego (1913–1961). Drugą grupę tworzą spuścizny osób związanych z Jerzym Giedroyciem: socjalisty Feliksa Mantla (1906–1990), Stanisława Zaćwilichowskiego (1902–1930) – fragm. i ekonomisty Kazimierza Studentowicza (1903–1992). Osobną grupę stanowią materiały sekretariatu Funduszu Pomocy Niezależnej Literaturze i Nauce Polskiej oraz materiały Wojciecha Karpińskiego związane z jego pracami na rzecz Funduszu. Także paryskie biuro Niezależnej Fundacji Popierania Kultury Polskiej POLCUL przekazało swoje archiwum do zbiorów ILK. Świadectwem planowego gromadzenia kolekcji archiwaliów jest zbiór Drobne materiały powierzone (niemal 400 jednostek), zawierający różne rękopisy lub maszynopisy tekstów literackich, wspomnień oraz drobnych źródeł historycznych z lat 1939–2000. W Archiwum ILK znalazł się też odprysk dokumentacji paryskiej Placówki Samodzielnego Wydziału Kultury i Prasy 2 Korpusu, z której funkcjonowaniem, a potem likwidacją, początki Instytutu były nierozerwalnie związane. Przygotowywany do wydania przez podziemne wydawnictwo „Arka” Słownik emigracji został przekazany przez autora – Wojciecha Sikorę. Do zbioru materiałów powierzonych włączono także materiały serii Archiwum Kultury, wydawanej przez SW Czytelnik od 1993 roku. Są to kopie redaktorskie, korektorskie oraz materiały do indeksów kolejnych tomów przygotowywanych na podstawie materiałów z archiwum ILK.