Zbiory Biblioteki Załuskich zostaną zinwentaryzowane
Biblioteka Narodowa podpisała aneks do umowy o współpracy z Rosyjską Biblioteką Narodową w Sankt Petersburgu, na mocy którego prowadzone będą wspólne prace nad wydaniem katalogu zbiorów Biblioteki Załuskich. Prace nad projektem zajmą blisko trzy lata, a ich wynikiem będzie m.in. naukowa edycja rękopiśmiennego inwentarza Biblioteki Załuskich Registre des ouvrages et volumes des manuscrits livrés à Monsieur le Conseiller de Collège et chevalier Doubrowsky opracowanego w latach 1806–1807. Realizacja projektu przyczyni się do wypełnienia luki w wiedzy o polskich kolekcjach i księgozbiorach straconych podczas II wojny światowej. Prace nad projektem sfinansuje Biblioteka Narodowa przy wsparciu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Dzieje Biblioteki Załuskich związane są ściśle z polskim doświadczeniem historycznym ostatnich stuleci. Biblioteka Rzeczypospolitej, zwana Biblioteką Załuskich od jej fundatorów biskupów Józefa i Andrzeja Załuskich, otwarta została w Warszawie w 1747 roku i była pierwszą biblioteką publiczną na ziemiach polskich. Jako jedna z pierwszych bibliotek na świecie starała się pełnić zadania biblioteki narodowej, gromadząc, katalogując i udostępniając zbiory obejmujące pełny zasób piśmiennictwa polskiego. Po III rozbiorze Polski, w 1795 roku, na polecenie carycy Katarzyny II, bezcenne zbiory biblioteki zostały wywiezione do Sankt Petersburga, gdzie stały się jednym ze zrębów otwartej w 1814 roku Cesarskiej Biblioteki Publicznej. Na mocy Traktatu Ryskiego zawartego między Rosją Sowiecką a Polską w 1921 roku do Polski powróciła część zbiorów Biblioteki Załuskich w tym około trzynaście tysięcy rękopisów. Była to największa w Polsce i jedna z większych w Europie kolekcji rękopiśmiennych źródeł do badań historii i kultury. Na tym powikłana historia Biblioteki się nie skończyła. Podczas II wojny światowej, po Powstaniu Warszawskim w październiku 1944 roku większość ze zwróconych Polsce książek i rękopisów została spalona przez Niemców. Ocalało zaledwie 1851 egzemplarzy.
Zbiór rękopisów Biblioteki Załuskich nie był nigdy w całości skatalogowany. Istniały jedynie spisy fragmentaryczne, często łączne ze spisami książek. Katalogi te i spisy spłonęły w 1944 roku wraz ze zbiorem. Pierwszy i najpełniejszy dotychczas spis Registre des ouvrages et volumes des manuscrits livrés à Monsieur le Conseiller de Collège et chevalier Doubrowsky sporządzony został w Rosji w latach 1806 – 1807 przy przejmowaniu skrzyń z wywiezionymi z Polski zbiorami. Przez następne sto pięćdziesiąt lat powstawały inwentarze i katalogi obejmujące malejący w kolejnych zawirowaniach historii zbiór rękopisów dawnej Biblioteki Załuskich. Spis dokonany przez rosyjskiego dyplomatę i kolekcjonera Piotra Dubrowskiego i pieczołowicie przechowywany w Rosyjskiej Bibliotece Narodowej, stanie się główną bazą rozpoczętych prac nad skatalogowaniem zbiorów.
Zgodnie z przyjętymi ustaleniami ze stroną rosyjską, prace podzielone będą na dwa etapy. W pierwszej kolejności w Rosyjskiej Bibliotece Narodowej odbędzie się skanowanie całego tekstu spisu Piotra Dubrowskiego Registre des ouvrages et volumes des manuscrits livrés à Monsieur le Conseiller de Collège et chevalier Doubrowsky i przepisanie rękopiśmiennego tekstu ze zdjęć na pismo komputerowe (transkrypcja) oraz korekta nowego tekstu. Następnie przepisany tekst stanie się podstawą weryfikacji opisów w bazie danych Rękopisy Biblioteki Załuskich sporządzonej przez pracowników Zakładu Rękopisów Biblioteki Narodowej na podstawie dotychczasowej literatury. Najważniejszym działaniem będzie weryfikacja opisów zachowanych rękopisów z autopsji. Uzyskane wyniki pozwolą na opracowanie rękopisu do publikacji i przygotowanie naukowego komentarza.
Podpisane porozumienie stanowi jeden z ważniejszych elementów trwającej od wielu lat dobrej współpracy między obiema bibliotekami i dobrym przykładem wspólnej troski o dziedzictwo kulturowe świata.