Eugeniusz Kwiatkowski
Eugeniusz Kwiatkowski
Starając się zrozumieć strukturalne problemy utrudniające rozwój gospodarczy Polski nie sposób pominąć lektury Dysproporcji (1932) Eugeniusza Kwiatkowskiego. Jak mało kto potrafił on bowiem połączyć wnikliwą analizę historyczno-gospodarczą ze znajomością praktyki gospodarowania i polityki gospodarczej.
Urodził się jako syn krakowskiego prawnika w 1888 roku. Dzieciństwo spędził jednak głównie w rodzinnym majątku koło Zbaraża. Po maturze studiował chemię we Lwowie, gdzie angażował się w organizacjach „Zet” i „Zarzewie”, a w roku 1912 studia te ukończył na uniwersytecie w Monachium. Podczas I wojny światowej walczył w Legionach Polskich i zajmował się działalnością konspiracyjną w Polskiej Organizacji Wojskowej. W wojnie z bolszewikami dosłużył się stopnia porucznika.
Po wojnie objął stanowisko dyrektora technicznego Państwowej Fabryki Związków Azotowych w Chorzowie. Dyrektorem naczelnym zakładu był wówczas profesor Ignacy Mościcki, autor nowatorskiej metody pozyskiwania kwasu azotowego z powietrza.
Po przewrocie majowym w 1926 roku Mościcki, który został prezydentem RP i docenił ogromne sukcesy Kwiatkowskiego w zarządzie fabryki, rekomendował go na stanowisko ministra przemysłu i handlu. W latach 1927–1930 Kwiatkowski przyczynił się do zbudowania drugiej Państwowej Fabryki Związków Azotowych w Świerczkowie pod Tarnowem (nazwę miejscowości przemianowano na Mościce).
Jako minister szczególnie dużo uwagi poświęcał jednak także rozbudowie portu w Gdyni, który – wraz z magistralą kolejową z Górnego Śląska do tego portu – uważał za państwowy priorytet gospodarczy. W latach wielkiego kryzysu był w obozie sanacyjnym niesłusznie krytykowany za dopuszczenie do ogromnego załamania w przemyśle, toteż i sam wyrażał się dość sceptycznie o upartyjnianiu aparatu państwowego przez sanację. W latach 1931–1935 kierował jednak z powodzeniem fabryką w Mościcach. Był też członkiem Rady Banku Polskiego i popierał rządową politykę silnego złotego, w czym narażał się z kolei zwolennikom rozluźnienia dyscypliny finansowej.
Jako najbardziej doświadczony i niewątpliwie skuteczny polityk gospodarczy oraz menadżer przemysłu państwowego w październiku 1935 roku objął tekę ministra skarbu i wicepremiera do spraw gospodarczych. W tej roli zasłynął jako architekt czteroletniego planu inwestycyjnego, w ramach którego rozpoczęto realizację wielkiego projektu Centralnego Okręgu Przemysłowego wokół zbiegu Wisły i Sanu. Nadal troszczył się też o rozbudowę portu w Gdyni.
Lata II wojny światowej spędził Kwiatkowski w Rumunii, gdzie został internowany wraz z rządem RP. Napisał wtedy historię gospodarczą świata (wydaną w 1947 roku pod tytułem Przełomowe momenty w nowoczesnej historii gospodarczej świata). Po wojnie postanowił wrócić do Polski. Pragnął włączyć się w odbudowę kraju i zagospodarowanie Ziem Zachodnich i Północnych, jednak komuniści traktowali to zaangażowanie w sposób czysto propagandowy, uniemożliwiając mu praktyczne działania jako delegata rządu do spraw Wybrzeża. Między innymi sparaliżowali jego plany przekopania Mierzei Wiślanej i zmusili go do przejścia na emeryturę w 1948 roku. Żył odtąd ze skromnej emerytury. Po październiku 1956 roku pisywał drobne artykuły, a także opublikował Dzieje chemii i przemysłu chemicznego (1962). Zmarł w Krakowie w 1974 roku – wielki, nie do końca spełniony talent polityczny i gospodarczy.
____________
Sfinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach Programu Wieloletniego NIEPODLEGŁA na lata 2017–2022
