Twórcy Niepodległości
Przewodnicy do Niepodległości
Do odzyskania przez Polskę niepodległości przyczyniła się korzystna koniunktura polityczna pod koniec I wojny światowej, a także wola milionów Polaków. Niektórzy z nich, służąc w obcych armiach oddali swe życie, choć do końca nie zdawali sobie sprawy, że ich krew jest ceną niepodległości i że bez wojny odzyskanie wolności nie było możliwe. Wielu zginęło w walczących w tym czasie polskich formacjach zbrojnych. Ci, którzy wojnę przetrwali, wspierali wysiłki polityków i masowo wzięli udział w pierwszych demokratycznych wyborach w styczniu 1919 roku. Pamiętajmy, że uczestniczyło w nich ponad 70% uprawnionych do głosowania. Ale ani krew, ani wola wyborców nie były przecież gwarantem odzyskania niepodległości. W historii liczy się bowiem także mądre przywództwo. Mimo ogromnych różnic w kwestiach światopoglądowych, a także odmiennych aspiracji osobistych polscy przywódcy tamtej doby ambitnie realizowali swoją misję. Ważne jest zatem, by ich rolę uwypuklać szczególnie, by podkreślać ich dokonania jako przewodników na drodze do niepodległości.
Nikt chyba nie wątpi, że na liście elity politycznej tamtego pokolenia winien znaleźć się Józef Piłsudski – wizjoner i organizator, ryzykant i człowiek obdarzony niezwykłą charyzmą, niepozbawiony wad, ale kochany przez miliony Polaków. Niezależnie od zasłużonych krytyk, jakie w historiografii spotykają go za zamach majowy i autorytarne rządy w latach 30. ubiegłego wieku nie sposób mu odmówić inwencji i rozmachu w planowaniu strategicznym – cechy rzadkiej wśród polskich przywódców na przestrzeni historii. Jego czołowy antagonista Roman Dmowski, przywódca Narodowej Demokracji, której oceny dokonywane przez historyków bywają dość różne – także z pewnością zasługuje na szczególne wyróżnienie. Dla całego pokolenia Polaków był on wzorem patriotycznej postawy, a opowiadając się za objęciem przez Piłsudskiego funkcji Naczelnika Państwa w kluczowej historycznie chwili, w listopadzie 1918 roku, zapobiegł prawdopodobnie wojnie domowej, która marzenia o wolnej Polsce mogła zniszczyć. Ignacy Paderewski zdobył w świecie sławę jako pianista, ale wykorzystał ją do osiągnięcia szczytnego celu – promocji sprawy polskiej, a obejmując w styczniu 1919 roku ster rządu, przyczynił się do uznania władz w Warszawie przez zwycięską Ententę. Żywiołowy trybun ludowy – przywódca socjalistów Ignacy Daszyński, który stworzył w Lublinie pierwszy, lewicowy rząd polskiej republiki, wsparł Piłsudskiego w tworzeniu ponadpartyjnej demokracji w Polsce. Radykalny krytyk warstwy ziemiańskiej Wincenty Witos nie chciał jej zniszczenia, ale awansu cywilizacyjnego i politycznego warstwy chłopskiej, w której był tak silnie zakorzeniony. Nic dziwnego, że trzykrotnie pełnił urząd szefa rządu Rzeczypospolitej. Zasługi Józefa Hallera w wojskowym przygotowaniu młodzieży, która zasiliła Legiony i Wojsko Polskie, a także jego rola dowódcy Błękitnej Armii” we Francji, z pewnością są wystarczającym uzasadnieniem dla umieszczenia go w polskim panteonie 1918 roku. Wojciecha Korfantego kojarzymy głównie z III powstaniem śląskim, ale jego przedwojenna działalność w parlamencie berlińskim i przywództwo polskiej chadecji także zasługują na wdzięczną pamięć. Młodszy od większości z nich o całe pokolenie Eugeniusz Kwiatkowski, był w 1918 roku zaledwie trzydziestoletnim legionistą, ale wkrótce położył niezwykłe zasługi w rozbudowie potencjału ekonomicznego Polski.
Zapoznając się z zamieszczonymi tu dokumentami, z pewnością trafimy na niejeden dowód wielkości tych ważnych dla naszej historii postaci.
____________
Sfinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach Programu Wieloletniego NIEPODLEGŁA na lata 2017–2022
