Ignacy Daszyński
Ignacy Daszyński
Podobnie jak większość czołowych polityków II Rzeczpospolitej, Ignacy Daszyński pochodził z rodziny o korzeniach szlacheckich. Urodził się w Zbarażu w 1866 roku, ale po śmierci ojca rodzina przeniosła się do Stanisławowa. W gimnazjum stanisławowskim Daszyński – za przykładem starszego brata Feliksa – podjął działalność patriotyczną. Wydalony z gimnazjum, przeniósł się do Lwowa, a następnie do Drohobycza, gdzie po raz pierwszy zetknął się z ciężkim położeniem robotników przemysłu naftowego. Pracował jako pisarz u adwokata, ale pisywał też artykuły do socjalistycznej „Gazety Naddniestrzańskiej”. W wieku 20 lat został guwernerem w domu znajomych swoich rodziców, a w 1888 roku zdał maturę w trybie eksternistycznym. Rozpoczął studia filozoficzne na Uniwersytecie Jagiellońskim, ale musiał je przerywać ze względu na złą sytuację materialną. Przejściowo pracował jako prywatny nauczyciel koło Łomży, lecz po aresztowaniu przez władze rosyjskie wrócił do Krakowa. Myślał o emigracji do Argentyny. Jednak ostatecznie, za namową i wsparciem finansowym działacza socjalistycznego Stanisława Mendelsona, podjął studia w Zurychu. Był tam także współzałożycielem Stowarzyszenia Robotników Polskich „Zgoda”, w którym poznał między innymi Juliana Marchlewskiego i Różę Luksemburg. Różnił się od nich jednak zasadniczo w kwestii narodowej. Coraz silnej zaangażowany w działalność organizacyjną, tworzył komórki socjalistyczne w Galicji. Kilkakrotnie aresztowany, w 1892 roku odegrał czołową rolę w powstaniu Galicyjskiej Partii Socjal-Demokratycznej.
Po reformie systemu wyborczego w Austro-Węgrzech, w 1897 roku Daszyński został wybrany do parlamentu wiedeńskiego z okręgu krakowskiego, otrzymując 75% wszystkich głosów. W parlamencie tym został szefem socjalistycznego klubu poselskiego. Wsławił się tam jako świetny mówca, orędując za sprawą robotniczą. Talent ten można poznać dzięki tekstom dostępnym na stronie Biblioteki Narodowej. Ponownie wybrany w 1900 roku walczył także o wolność prasy. Działał też w Radzie Miejskiej Krakowa. Socjaliści galicyjscy zawarli porozumienie z PPS-Frakcją Rewolucyjną Piłsudskiego, a po wybuchu I wojny światowej Daszyński poparł działalność Legionów. Reprezentował też socjaldemokratów w Naczelnym Komitecie Narodowym. Poparł wniosek PSL „Piast” (z maja 1917 roku) w parlamencie austriackim, zapowiadający odzyskanie przez Polskę niepodległości. Kolejny taki wniosek z września 1918 roku uzgodnił także z endecją. Wszedł w skład prezydium Polskiej Komisji Likwidacyjnej w Krakowie, a 7 listopada 1918 roku utworzył Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej w Lublinie. Rząd ten podporządkował się jednak Piłsudskiemu, który tworzył centralne władze polskie w Warszawie, a Daszyński poparł nowy rząd socjalistyczno-ludowy Jędrzeja Moraczewskiego.
W II Rzeczpospolitej Daszyński był wielokrotnie posłem i przewodniczył parlamentarnemu klubowi Polskiej Partii Socjalistycznej. W 1920 roku został wicepremierem Rządu Obrony Narodowej Wincentego Witosa. W latach 1922–27 był wicemarszałkiem Sejmu, a w 1928 roku został jego marszałkiem. Po zamachu majowym coraz wyraźniej stawał w opozycji do rządów sanacyjnych. Poparł Centrolew, ale pogarszający się stan zdrowia uniemożliwił mu bardziej aktywną działalność. Zmarł w październiku 1936 roku.
____________
Sfinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach Programu Wieloletniego NIEPODLEGŁA na lata 2017–2022
